อบจ.น่านร่วมกับอบต.ไหล่น่าน สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดน่าน และภาคีเครือข่าย จัดงานประเพณีนมัสการพระธาตุจอมแจ้ง ประจำปี2567
เมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2567 ณ พระธาตุจอมแจ้ง ต.ไหล่น่าน อ.เวียงสา จ.น่าน
นายนพพร เรืองสว่าง นายอำเภอเวียงสา กล่าวรายงานต่อ
นายเทวา ปัญญาบุญ รองผู้ว่าราชการจังหวัดน่าน ประธานพิธีเปิดงานนมัสการพระธาตุจอมแจ้ง ประจำปี 2567 โดยมีพระภิกษุสงฆ์ สามเณร นพ.ชลน่านศรีแก้ว ส.ส.น่านเขต 2 อดีตรมว.กระทรวงสาธารณสุข นายนพรัตน์ ถาวงศ์ นายก อบจ.น่าน นายสราวุธ พุฒตรง รองนายก อบจ.น่าน นายธีระ ปัญญาอินทร์ ประธานสภา อบจ.น่าน นพ.วรินทร์เทพ เชื้อสำราญ นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดน่าน พาณิชย์จังหวัดน่าน เกษตรและสหกรณ์จังหวัดน่าน วัฒนธรรมจังหวัดน่าน ทสจ.น่าน ทีมข่าวสมาคมสื่อมวลชนจังหวัดน่าน ข้ารชการ ทหาร ตำรวจ ผู้นำท้องที่ ท้องถิ่น พ่อค้าประชาชน นักเรียน นักศึกษา ร่วมพิธีจำนวนมาก
เนื่องด้วย วันวิสาขบูชา เป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนาและองค์การ
สหประชาชาติได้ประกาศเป็นวันสำคัญสากลของโลก เพื่อเป็นการน้อมรำลึกถึงพระคุณขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า คณะสงฆ์อำเภอเวียงสา ร่วมกับอำเภอเวียงสา สำนักงานวัฒนธรรม
จังหวัดน่าน องค์การบริหารส่วนจังหวัดน่าน องค์การบริหารส่วนตำบลไหล่น่าน และภาคีเครือข่าย
ทั้งภาครัฐและเอกชน กำหนดจัดงานประเพณีนมัสการพระธาตุจอมแจ้ง ประจำปี2567 ขึ้น การ
จัดงานในครั้งนี้ มีกิจกรรมทางพระพุทธศาสนา อาทิการสวดเจริญพระพุทธมนต์ การสรงน้ำพระธาตุ
พิธีแสดงตนเป็นพุทธมามกะ การเวียนเทียนและห่มผ้าพระธาตุ กิจกรรมการประกวดขบวนแห่ครัว
ทานเพื่อสักการะองค์พระธาตุจอมแจ้ง ซึ่งในปีนี้ได้รับความร่วมมือและการบูรณาการจากผู้นำชุมชน
ท้องที่ท้องถิ่นตำบลจอมจันทร์ ตำบลขึ่ง ตำบลกลางเวียง ตำบลเวียงสา ตำบลน้ำปั้ว ตำบลไหล่น่าน
เข้าร่วมกิจกรรมประกวดขบวนแห่ครัวทานในครั้งนี้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ ยกระดับงานประเพณีนมัสการองค์พระธาตุจอมแจ้งจากประเพณีระดับตำบล ให้เป็นประเพณีระดับอำเภอ เพื่อส่งเสริม
และกระตุ้นการท่องเที่ยวในพื้นที่ และส่งเสริมการท่องเที่ยวเชื่อมโยงในภูมิภาค สอดคล้องกับ
ยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัดที่จะพลิกโฉมการพัฒนาเดินหน้าสร้างเมืองน่านให้เป็นเมืองแห่ง
ความสุข เศรษฐกิจการท่องเที่ยวทุนทางวัฒนธรรมได้รับการต่อยอดและสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ
1. ประวัติพระธาตุจอมแจ้ง
พระธาตุจอมแจ้ง ตั้งอยู่บนดอย ท้องที่บ้านไหล่น่านเหนือ หมู่ที่ 8
(แยกมาจากบ้านไหล่น่าน หมู่ที่1เมื่อวันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2543) ตำบลไหล่น่าน
อำเภอเวียงสา จังหวัดน่าน ฐานที่ตั้งของพระเจดีย์มีความกว้าง 13 เมตร สี่เหลี่ยม
จัตุรัส มีความสูง 16 เมตร รูปร่างเป็นพระเจดีย์สมัยกลาง ทรงล้านนาไทยเป็น
ลูกหมากจากบัวหงายขึ้นเป็นรูปบาตรความลดหลั่นขึ้นเป็นชั้น ๆ จนถึงยอดพระเจดีย์มีกำแพงแก้วล้อมรอบองค์พระธาตุชั้นในมีกำแพงล้อมรอบบริเวณวัดพระธาตุจอมแจ้ง
กว้าง 35 เมตร ยาว 45 เมตร มีความเป็นมาอย่างไรไม่อาจทราบได้ จึงทราบ
จากค าบอกเล่าจากผู้เฒ่าผู้แก่เล่าสืบต่อกันมาดังต่อไปนี้ครั้งพุทธกาลพระพุทธเจ้าได้เสด็จมาเป็นจุดแรกตั้งต้นที่บ้านเขียม คือ
บ้านพระเนตร ในปัจจุบันนี้ที่ได้ชื่อว่าบ้านเขียมนั้น เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จออกบิณฑบาตที่หมู่บ้านแห่ง นั้น ประชาชนได้มาใส่บาตร ครั้นใส่บาตรเสร็จแล้วเมล็ดที่เหลือติดมือก็แทะ
กินเสีย พระพุทธเจ้าทอดพระเนตรเห็น เช่น นั้นจึงตรัสทำนายไว้ว่าต่อไปภายภาค
หน้าหมู่บ้านจะได้ชื่อว่าบ้านเขียม คำว่าเขียม แปลว่ามีน้อยนั้นเอง เมื่อพระพุทธเจ้า
ทรงพักผ่อนอยู่ที่นั้นพอสมควรแล้ว จึงเสด็จออกจากหมู่บ้านนั่นตามลำดับจนถึงฝั่งน้ำ
ทางทิศตะวันออกที่ตั้งพระเจดีย์บิด ในปัจจุบันนี้ เมื่อทรงพักอิริยาบถอยู่นั้นก็ระลึก
ถึงพระวาจาที่ได้ตรัสไว้แก่ประชาชนบ้านเขียม เป็นคำที่ไม่เป็นมงคล จึงตรัสพระวาจา
ว่าบ้านแขม เพราะว่าหมู่บ้านที่ตั้งอยู่ในโพรงหญ้าชนิดหนึ่ง คือป่าแขม ต่อมาได้เปลี่ยนเป็นบ้านพระเนตร ส่วนสถานที่กลับพระวาจานั้น ต่อมาได้มีผู้จิตศรัทธาสร้าง
พระเจดีย์ขึ้น เรียกว่า พระเจดีย์บิด ห่างจากพระธาตุจอมแจ้งประมาณ 1
กิโลเมตร เมื่อได้พักพระอิริยาบทพอสมควรแล้วเวลาใกล้รุ่ง พระพุทธเจ้าก็เสด็จจงกรม
จากที่ตั้งพระเจดีย์บิดไปจนถึงภูเขาที่ตั้งพระธาตุจอมแจ้งก็พอดีกับเวลาสว่าง คือ รุ่งแจ้ง
สว่างจ้านั้นเอง จึงได้ทำนายไว้ว่า สถานที่นี้ถ้ามีผู้มีจิตศรัทธาสร้างขึ้น จะได้ชื่อว่า
พระเจดีย์จอมแจ้ง ต่อมาก็ได้มีผู้มีจิตศรัทธาสร้างขึ้นจริงตามคำบอกเล่าสืบต่อกันมาอย่าง
นี้ตามตำนานปรากฏว่ามีผู้สร้างและปฏิสังขรณ์ ดังนี้1. พ.ศ. 2390 เจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ เจ้าผู้ครองนครน่าน เป็นผู้สร้าง
พระธาตุเจดีย์จอมแจ้งเป็นพระธาตุองค์เล็ก เพื่อให้คู่กับวัดบุญยืน อำเภอเวียงสา
2. พ.ศ. 2450 พระครูธุรการโกศล เจ้าอาวาสวัดไหล่น่าน ได้ปฏิสังขรณ์พระธาตุอีกครั้งหนึ่ง
3. พ.ศ. 2475 พระครูสาราธิคุณ (ไชยปัญญา) เจ้าอาวาสวัดศรีกลาง
เวียงได้นิมนต์นักบุญท่านหนึ่งชื่อพระศรีนวล ฉายา สุทธิสีโล นามสกุล สุทธ ได้เป็นผู้นำศรัทธาหมู่บ้านต่าง ๆ สร้างพระเจดีย์องค์เล็กให้ใหญ่ขึ้นกว่าเดิม ปรากฏว่ามีประชาชนจากทั่วสารทิศให้ความสนใจมาร่วมทำบุญและสร้างได้สร้างหรือเงินหรือคำเข้า
บรรจุไว้ในพระธาตุเจ้าองค์นี้ เพราะผู้คนในฝั่งน้ำตะวันออกยังต้องการเรือแพอยู่เป็น
จำนวนมากเพื่อขี่ข้ามแม่น้ำน่านจึงได้สร้างเรือถวายเป็นทาน
4. พ.ศ. 2501พระสาราธิคุณ (อินหวัน) เจ้าอาวาสวัดบุญยืน เจ้าคณะ
อำเภอสาพร้อมด้วยพระสงฆ์และศรัทธาประชาชนสร้างศาลาการเปรียญ1หลัง กว้าง
16 เมตร ยาว 20 เมตร พื้นเทคอนกรีตเสริมเหล็ก สำหรับเป็นสถานที่ทำบุญขึ้น
นมัสการ พระธาตุจอมแจ้งองค์นี้ ทางกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนไว้เป็นโบราณวัตถุสถาน
เมื่อวันที่ 25 กันยายน 2487 มีประเพณีขึ้นนมัสการสรงน้ำวันเพ็ญ
เดือน 6 (ตรงกับวันเดือน 8 ขึ้น 15 ค่ำ) เป็นประจำทุกปี 2. กิจกรรมภายในงาน
ในวันนี้มี กิจกรรมการประกวดขบวนแห่เครื่องสักการะองค์พระธาตุจอมแจ้ง
กิจกรรมทางพระพุทธศาสนา (พิธีสรงน้ำพระธาตุ พิธีทางศาสนา
พิธีแสดงตนเป็นพุทธมามกะ และพิธีเวียนเทียนและห่มผ้าองค์พระธาตุ)หน่วยงานที่ร่วมบูรณาการและสนับสนุนงบประมาณประกอบด้วย
องค์การบริหารส่วนจังหวัดน่านจำนวน 100,000 บาท
องค์การบริหารส่วนตำบลไหล่น่าน 14,00 บาท
สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดน่าน 40,000 บาท (งบจากสำนักงาน
ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม จำนวน 30,000 บาท และงบประมาณจากกรมการศาสนา
10,000 บาท)
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จำนวน 6 แห่ง คือ เทศบาลตำบลกลาง
เทศบาลต าบลเวียงสา องค์การบริหารส่วนตำบลขึ่ง องค์การบริหารส่วนตำบลตาลชุม
องค์การบริหารส่วนตำบลจอมจันทร์ และองค์การบริหารส่วนตำบลน้ำปั้ว จัดขบวนแห่ครัวทานเข้าร่วมประกวดในครั้งนี้/ภาพข่าว/บุญยงค์ สดสอาด นายกสมคมสื่อมวลชนจังหวัดน่าน/ร.ต.อ.สถิตย์ ศรีประสม/วิสุทธิ์ ศรีเมือง รายงาน